‘Creativiteit is geen talent. Het is een manier van werken’ ~John Cleese.
Is creativiteit een aangeboren talent of kun je het leren? En zo ja, hoe kun je dan creatiever worden? De Britse acteur en komiek John Cleese onderscheidt daarbij twee modaliteiten van bewustzijn, die in samenspel moeten werken. De ‘open stand’, waarin we een brede kijk op het onderwerp of probleem hebben en waarin we de geest de ruimte laten om mogelijke oplossingen te overpeinzen. En daarnaast de ‘gesloten stand’, waar we met smalle precisie inzoomen op de uitvoering van een specifieke oplossing. Beide modaliteiten zijn even belangrijk en nodig. In de praktijk blijkt echter dat de balans tussen beide modaliteiten vaak is verstoord. Dan zitten we teveel in de gesloten modus waarin creativiteit geen ruimte heeft.
Cleese geeft vijf tips om in de ‘open stand’ te komen en je leven creatiever te maken (bekijk de volledige video):
1. Ruimte
Om creatief te zijn moet je speels zijn. Je kunt niet speels worden en dus ook niet creatief, als je onder je gebruikelijke druk staat van alles dat je nog moet doen. Daarom moet je jezelf in stilte afzonderen op een plek waar je niet wordt gestoord en kunt ontsnappen aan je dagelijkse beslommeringen.
2. Tijd
Het is niet genoeg om ruimte te creëren. Je moet je (innerlijke) ruimte ook voor een bepaalde tijd afbakenen. Spreek met jezelf af hoeveel tijd je ruimte voor jezelf wilt creëren en houd je daar gedisciplineerd aan.
3. Tijd
Geef je geest zo lang mogelijk tijd om met iets origineels te komen. Leer om het ongemak en de angstige onrust van ‘het (nog) niet weten’ en besluiteloosheid te tolereren.
4. Vertrouwen
Heb vertrouwen. Niets stopt je creativiteit zo effectief als de angst om een fout te maken.
5. Humor
De belangrijkste betekenis van humor is dat het ons sneller dan iets anders van de ‘gesloten’ stand naar de ‘open’ stand krijgt.
Over de balans tussen de open stand en de gesloten stand zegt Cleese: “We moeten in de open stand staan wanneer nadenken over een probleem. Maar, zodra we met een oplossing komen, moeten we overschakelen naar de gesloten stand om het te implementeren. Want zodra we een beslissing hebben genomen, zijn we alleen efficiënt als we doorgaan door met hetgeen besloten is, niet afgeleid door twijfels over de juistheid ervan”.
Om op ons meest efficiënt te zijn moeten we in staat zijn om achteruit en vooruit schakelen tussen de twee modaliteiten. Maar hier doet zich het probleem voor dat we maar al te vaak vast komen te zitten in de gesloten stand. We hebben, door dagelijkse druk, de neiging om een tunnelvisie te houden op de momenten dat we het echt nodig is om een stap terug te doen en vanuit een breder perspectief te denken.
Cleese sluit af met een mooie belofte van zijn recept voor creativiteit:
“Dit is het bijzondere aan creativiteit: Als je gewoon je geest op een vriendelijke maar hardnekkige manier op het onderwerp laat rusten, dan krijg je vroeg of laat een beloning van je onbewuste”.
Met dank aan Maria Popova, Brain Pickings
Zelf creatief aan de slag met beeldhouwen? Klik hier voor de workshops.